Karmel – Strona 4 – Karmel Słowa Bożego i Świętych Aniołów

PROGRAM FORMACJI POCZĄTKOWEJ

Spisałyśmy w związku z wizytacją kanoniczną, która miała miejsce w naszej Wspólnocie na początku bieżącego roku (2018). Zarówno nowe dokumenty Kościoła (instrukcja Cor orans), jak i Listy Generała naszego Zakonu, zachęcają wspólnoty mniszek aby spisały swój projekt życia, próbujący określić tożsamość konkretnej wspólnoty.
Nasz Program wpisuje się w taki projekt. Ucieszyłyśmy się tym, że nie musiałyśmy niczego wymyślać, że nie jest to wydumany konstrukt teoretyczny, potrzebny po to, aby „zgadzało się w papierach”. Nie zrobiłyśmy niczego w tym stylu. Po prostu spisałyśmy nasze doświadczenie, to, co robimy od czasu powstania suchohuckiej Wspólnoty. Widzenie przez nas formacji początkowej rozwijało się wraz z nami (i nadal się rozwija), w rytm potrzeb konkretnych osób, wzrostu naszego doświadczenia i zdobywanych kompetencji. Nazwałyśmy to, co jest i tym chciałyśmy się podzielić, aby na nowy sposób spróbować pokazać czym żyjemy i o co nam chodzi.
Jednocześnie dziękujemy wszystkim osobom, które wspierają nasz proces rozumienia i prowadzenia formacji.

***

FORMACJA POCZĄTKOWA
założenia ogólne

W tworzącym się Klasztorze Słowa Bożego i Świętych Aniołów dążymy do prowadzenia FORMACJI POCZĄTKOWEJ na trzech płaszczyznach:

teoretycznej (wyrażającej się w zdobywaniu wiedzy)
praktycznej (pozwalającej na realne zastosowanie tego, co poznało się w teorii)
twórczej (wyrażającej się w wytwarzaniu rzeczy, w umiejętnościach technicznych oraz artystycznych)

Podział ten nawiązuje do klasycznego (arystotelesowskiego) wyróżnienia trzech płaszczyzn ludzkiego rozwoju, przebiegającego zarówno w wymiarze indywidualnym jak i społecznym. Płaszczyzny te nie mają ostro wyodrębnionych granic lecz przeciwnie – uzupełniają i przenikają się wzajemnie.

W ten sposób staramy się zapewnić formację integralną. Jej celem jest pomoc w rozeznaniu powołania do życia karmelitańskiego realizowanego w naszej konkretnej Wspólnocie. W przypadku pozytywnego rozeznania, formacja ma zapewnić dobre przygotowanie do życia z nami. W przypadku rozeznania braku powołania, staramy się, by czas spędzony w Klasztorze był twórczym i ważnym etapem, mogącym przynieść dobre owoce na innej drodze życia.

Teoria (wiedza), jaką staramy się przekazać, dotyczy rozmaitych bloków tematycznych:

z zakresu historii: historii Kościoła, nauczania Ojców Kościoła, tradycji monastycznej, naszego Zakonu, naszej wspólnoty macierzystej (Gdynia Orłowo) oraz suchohuckiej fundacji
z zakresu ślubów zakonnych (rozumienie współczesne i historyczne; ukazanie sensu uniwersalnego)
z zakresu charyzmatu karmelitańskiego (przede wszystkim pisma Św. Matki Teresy od Jezusa, a także św. Jana od Krzyża, św. Teresy od Dzieciątka Jezus i innych świętych karmelitańskich)
z zakresu prawodawstwa karmelitańskiego (czytanie Reguły i Konstytucji naszego Zakonu, studium dokumentów Kościoła szczególnie dotyczących życia zakonnego) oraz tradycji i zwyczajów w naszym Zakonie
z zakresu sposobów modlitwy: wprowadzenie do modlitwy wewnętrznej, lectio divina i lectio continua, modlitwy liturgią godzin, modlitwy różańcowej (modlitwy budującej relację z Maryją)
z zakresu genezy i misterium Eucharystii
z zakresu genezy i misterium pozostałych sakramentów świętych (szczególnie uwzględniamy sakrament chrztu, pogłębiany w konsekracji zakonnej oraz sakrament pokuty)
z zakresu refleksji nad współczesnymi wydarzeniami w Kościele i świecie (dzielenie się na temat przeczytanych artykułów w prasie katolickiej, przekazywanie wiadomości z życia Kościoła oraz na tematy społeczne, polityczne, kulturalne w Polsce i na świecie)
z zakresu „życia w prawdzie” (zarówno na poziomie teoretycznym jak i praktycznym uczymy – zarówno siebie jak i młodsze siostry – realistycznego podejścia do rzeczywistości, do życia w prawdzie rozumianego jako adekwatne ujęcie własnej sytuacji i przeżyć. Także tego, co dzieje się na zewnątrz nas, przede wszystkim we Wspólnocie, a ponadto w Zakonie, w naszych rodzinach, w każdej sytuacji. Uczymy rozróżniania porządków – fizjologicznego, związanego z ciałem i układem hormonalnym, mającego niebagatelny wpływ na to, co aktualnie myślimy i czujemy, psychologicznego, obejmującego uwarunkowania rodzinne, wynikającego z przeżytych doświadczeń, zależnego od cech osobowościowych i indywidualnych preferencji oraz porządku duchowego, realnego choć zwykle najmniej odczuwanego, związanego z działaniem łaski w osobistej historii życia. Zaznajamiamy z dynamiką życia duchowego, mającego wiele etapów, różniących się tym, czego w danym stanie osoba potrzebuje i co może zrobić. Uczymy rozróżniania wymienionych porządków, a jednocześnie dobrego, wewnętrznego kontaktu z każdym z nich, wyciągania wniosków, jeżeli trzeba – zachowania dystansu wobec własnych przeżyć. Uczymy oswajania się ze sobą samym, z własnym sposobem przeżywania rzeczywistości, nazywania i komunikowania się w sposób otwarty, z kulturą i uwzględnieniem możliwości osób wokół. Np. przekonanie o utracie powołania może być wynikiem przemęczenia, a nie utraty łaski Bożej; przekonanie że coś jest słuszne lub nie, jest uwarunkowane otrzymanym wychowaniem, a jednocześnie może być obiektywizowane poprzez niezależnie istniejące normy; z przekonania iż „wystarczy ufać Bogu a wszystko samo się ułoży”, warto zachować dążenie do ufności, a usunąć apatyczną bierność, by w jej miejsce kształtować zdolność do aktywnego zaangażowania w rozwiązywanie własnych problemów)
z zakresu refleksji nad człowiekiem: antropologia filozoficzna i teologiczna, dynamika rozwoju psychicznego w aspekcie indywidualnym i społecznym, wpływ systemu rodzinnego na życie dorosłe, specyfika kobiecego i męskiego odniesienia do rzeczywistości, psychologia kobiety, teoria osobowości, teoria uczuć, teoria komunikacji i in.

W tej płaszczyźnie podstawową formą przekazu (formą dydaktyczną) jest lekcja w nowicjacie. Lekcja odbywa się w dniach pracy w godz. 16.10-17.00 i jest prowadzona przez Mistrzynię Nowicjatu, Siostrę Socjuszkę oraz inne wyznaczone Siostry ze Zgromadzenia.

Istnieje też forma tzw. lekcji indywidualnej, w czasie której osoba formowana czyta wyznaczoną lekturę lub słucha konferencji nagranych na CD lub mp3. Celem lekcji indywidualnych jest przygotowanie osoby do samodzielnej pracy formacyjnej, tak aby kontynuowała proces osobistego rozwoju po przejściu do Zgromadzenia, w ramach formacji permanentnej.

Kiedy istnieje taka możliwość, o wykłady proszone są osoby spoza Klasztoru: bracia karmelici, specjaliści z odpowiednim wykształceniem.

Praktyka służąca dobremu wglądowi w świat własnych potrzeb, emocji i motywacji, znajomości swojej historii życia (służąca autorefleksji i samopanowaniu osoby), praktyka pozwalająca na rozwiązywanie konfliktów wewnętrznych oraz zewnętrznych a ostatecznie wprowadzenie w praktykę autentycznego życia duchowego zasadniczo dokonuje się podczas rozmów formacyjnych, prowadzonych przede wszystkim przez Mistrzynię Nowicjatu, a w określonych sytuacjach lub w razie potrzeby także przez Matkę Wikarię.

Celem pracy formacyjnej w tym aspekcie, jest też towarzyszenie osobie formowanej do odkrycia osobistego charyzmatu i obdarowań. To próba wspólnego rozpieczętowywania daru, jakim Bóg obdarzył konkretną osobę w sposób niepowtarzalny. Dar ten zwykle posiada wymiar praktyczny (konkretne umiejętności) ale nie jest on najważniejszy. Chodzi o koloryt, klimat, sposób bycia jaki dana osoba wnosi ze sobą. O to „coś” co czyni ją niepowtarzalną i niezastąpioną, z blaskami i cieniami jej osobowego wyposażenia. To nauka akceptacji a także czerpania satysfakcji z tego, co posiada się jako osoba, a także nauka służenia własnym obdarowaniem we Wspólnocie.

Rysem formacji początkowej jest stałe towarzyszenie formatorki. To ona może zaproponować odczytanie drogi duchowej nowicjuszki, czuwa nad procesem dojrzewania ludzkiego i duchowego, towarzyszy i wspiera w nim, może służyć (i służy) pomocą, jednak nie przejmuje odpowiedzialności za ten proces . To czy osoba formowana podejmie odpowiedzialność za swój rozwój i rozwiązywanie napotykanych problemów oraz sposób w jaki to uczyni, stanowi ważny element rozeznawania powołania do życia we Wspólnocie. Jednym z celów formacji początkowej jest przygotowanie do podjęcia osobistej odpowiedzialności za własną drogę duchowego i ludzkiego rozwoju w ramach formacji permanentnej.

Chodzi także o to, aby osoba formowana dojrzała do podejmowania współodpowiedzialności za to, co dzieje się we Wspólnocie (za klimat Wspólnoty, profil formacyjny, podejmowane prace, zwyczaje, wystrój i wiele innych). Celem praktyki formacyjnej jest przygotowanie osoby formowanej do aktywnego uczestniczenia w rozeznawaniu drogi, jaką ma kroczyć nasza Wspólnota.

Zgodnie z zaleceniem adhortacji posynodalnej Vita consecrata, rozmowa indywidualna stanowi podstawowe narzędzie formacyjne. Przeprowadzana jest – w zależności od potrzeby – raz lub kilka razy w tygodniu z każdą z osób podlegających formacji początkowej. Służy między innymi temu, aby poznane treści teoretyczne przełożyć na doświadczenie życia, aby nauczyć się faktycznie nimi żyć. Zatem, jednym z istotnych celów indywidualnej rozmowy formacyjnej jest wprowadzenie, uczenie i zachęta do – omówionego powyżej – życia w prawdzie.

W ramach towarzyszenia duchowego, formatorka ofiarowuje wsparcie i pomoc w procesie, podczas którego osoba formowana odkrywa i poznaje siebie zarówno w kontekście rodzinnym jak i aktualnego etapu życia.

Formatorka dba, aby powyższy proces przebiegał w świetle wiary. Wprowadza m.in. w osobistą lekturę Pisma Świętego, związaną z umiejętnością odnoszenia treści wiary do własnego życia. Chodzi o to, aby osoby formowane uczyły się odczytywać Pismo Święte jako żywe Słowo, które do nich osobiście kieruje Bóg. Formatorka towarzyszy i wspiera we wszystkich etapach życia modlitwy lub towarzyszy w poszukiwaniu innych kompetentnych osób, które mogą wspomóc nowicjuszkę na drodze wzrastania w powołaniu.

Formatorka czuwa także nad realizowaniem w praktyce zwyczajów i ceremonii zakonnych w taki sposób, aby nie były to „puste gesty” lecz postawy zachowywane ze świadomością ich duchowego przesłania.

Celem praktycznego przygotowania do życia karmelitańskiego, Mistrzyni prowadzi również „kapituły nowicjackie”, podczas których omawia się sprawy bieżące oraz przekazywane są ustalenia z kapituł wspólnotowych. Systematycznie uświadamia obowiązki i przywileje wynikające z naszego sposobu życia.

W okresie formacji początkowej Siostry są również uczone śpiewu liturgicznego. Dokonują tego osoby o odpowiednim przygotowaniu muzycznym: Siostry ze Wspólnoty lub osoby świeckie.

Jako cała Wspólnota, staramy się wprowadzać nowe osoby w ważne wymiary życia siostrzanego poprzez kultywowanie zwyczaju obchodzenia imienin, wspominania rocznic (wstąpienia, obłóczyn, ślubów), zachęcania do dzielenia się wiadomościami z życia rodzinnego, łączności ze wspólnotą macierzystą (wysyłanie życzeń na imieniny, siostry z nowicjatu suchochuckiego są zachęcane do kontaktu z siostrami z nowicjatu orłowskiego). Do obowiązków nowicjackich należy także przygotowanie imienin Mistrzyni Nowicjatu, Święta Młodzianków oraz Święta Nowicjatu. Zwyczajów tych uczymy poprzez praktykę życia codziennego (Siostry młodsze obserwują jak robią to starsze), jeżeli zachodzi taka potrzeba, w czasie osobnych spotkań z Mistrzynią lub Siostrą Socjuszką (lub wyznaczonymi Siostrami).

Ważnym elementem naszej codziennej praxis jest gimnastyka, stanowiąca element potrzebnego relaksu oraz wspomagająca kondycję fizyczną. Starsze Siostry z Nowicjatu wdrażają w tę praktykę Siostry młodsze. Zachęcamy, aby gimnastykę wykonywać codziennie, indywidualnie. Od czasu do czasu urządzane są rekreacje „w ruchu”, kiedy Siostry ćwiczą wspólnie. Wtedy, oprócz budowania kondycji fizycznej, budujemy także siostrzane więzi.

Twórczość szeroko rozumiana, począwszy od twórczości kulinarnej, poprzez ogrodniczą, aż do plecenia różańców, produkowania ozdobnych kartek okolicznościowych, ozdób choinkowych i wielkanocnych oraz malowania ikon, przekazywana jest w czasie pracy lub podczas wspólnych rekreacji. Wdrażamy też Siostry do działań technicznych i przyziemnych, jak sprzątanie wewnątrz Klasztoru i na podwórzu czy noszenie i układanie drzewa na opał.

Nad uczeniem tego typu umiejętności czuwa Mistrzyni Nowicjatu, mogąca poprosić o „przeszkolenie” Siostrę Socjuszkę lub którąś z Sióstr ze Zgromadzenia. Rolę pomocniczą pełni także Siostra z Nowicjatu wcielająca się w rolę tzw. „anioła”: kogoś kto, szczególnie w początkowym okresie pobytu w Klasztorze, pomaga sprostać zwyczajom i ceremoniom zakonnym (np. pomaga w korzystaniu z brewiarza, podpowiada ceremonie chórowe lub w refektarzu, informuje o wielu prostych, przyjętych zwyczajach związanych np. z robieniem prania czy obsługą posiłków). „Anioł” ustala zakres swoich kompetencji z Mistrzynią Nowicjatu.

NASZA FORMACJA STAŁA

W życie każdej z nas jest wpisane głębokie poczucie odpowiedzialności za odpowiedź dawaną Bogu, stały osobisty trud wzbogacania swojej świadomości: Kim jestem, co mówię o samej sobie? Co znaczy być karmelitanką? Czego Jezus pragnie osobiście ode mnie jako karmelitanki? Chodzi o stałą troskę o odpowiedź, jaką ze swej strony daję Bogu powołującemu mnie, odpowiedź będącą świadomym wyrazem mnie jako osoby.

Godność osoby wymaga DARU GODNEGO OSOBY. Godnego osoby, więc szczerego, prawdziwego, będącego świadomym wyrazem osoby. Godnego osoby, zatem głęboko przemodlonego, przemyślanego i rozpieczętowanego, nie tylko na poziomie serca i uczuć, ale i umysłu. Godnego osoby, więc – wytrwale pogłębianego przez OSOBĘ od strony nauki-wiedzy i konsekwentnie realizowanego w praktyce życia przez stawanie po stronie rozeznanych wartości.

Natura osoby ludzkiej jest intelektualna, dlatego potrzebuje udoskonalenia poprzez mądrość, która z łagodnością pociąga umysł człowieka do prawdy i dobra (por. K. Wojtyła, Wstęp ogólny do dokumentów soborowych: U podstaw odnowy).

Godność karmelitanki wymaga, aby karmelitanka działała ze świadomego wyboru, poruszona od wewnątrz poprzez głębokie przekonanie o wartościach.

Każda z nas szuka tego udoskonalenia poprzez mądrość, która z łagodnością pociąga umysł do wartości. Wartości, jaką stanowi – milczenie, modlitwa, praca w samotności.

Współczesny zalew informacji, różnorodnych sposobów myślenia, teorii, prądów nauki, przesłania wewnętrzne spojrzenie człowieka, który zaczyna wszystko podważać i traci odwagę w obliczu wielkich pytań o Boga, o sens życia, śmierć, wieczność.

Relatywizm zdaje się być jedyną postawą godną współczesności a nawet ustanawiany jest rodzaj dyktatury relatywizmu, która nie uznaje niczego za pewnik, a jedynym miernikiem ustanawia własne ja i jego zachcianki (kard. Joseph Ratzinger, Homilia na rozpoczęcie konklawe, 18.04.2005 r.).

Dlatego staramy się budzić w naszej wspólnocie odwagę pytań metafizycznych, odwagę wielkich pytań. Mamy świadomość, że im więcej osób w naszej, wspólnocie straci odwagę wielkich pytań, tym głębszy relatywizm ogarnie wspólnotę. Wobec wyzwań naszej epoki uważamy za bardzo ważne uzupełnienie, czy też pogłębienie, formacji filozoficznej, szczególnie studium antropologii chrześcijańskiej. Podjęcie przesłania encykliki Jana Pawła II Fides et ratio wydaje się być niezbędne wobec niebezpieczeństwa zubożenia transcendentnego wymiaru osoby.

Wiara i powołanie są DAREM BOGA, ale wymagają naszej świadomej postawy, trudu poszukiwań, określania wartości, wybierania tego, co tym wartościom służy.

Chcemy nieustannie wzbogacać świadomość naszego miejsca i naszej odpowiedzialności w Kościele. W ten sposób odnawiamy naszą karmelitańską tożsamość wobec wyzwań nowych czasów. Jest to pasjonująca przygoda.

SŁOWO BOŻE I KARMEL SŁOWA

W GODZINIE KORONAWIRUSA

Kiedy piszę ten tekst krzywa pokazująca liczbę zachorowań na koronawirusa wciąż idzie ku górze i wiele osób siedzi zamkniętych w czterech ścianach. Niektórzy wiodą w tym dziwnym czasie, który się nam przydarza, żywot pustelników. Inni zaś żyją bardziej, jak my na co dzień, w rodzinnej klauzurze w domach, w których funkcje aprowizacyjne pełni któreś z rodziców. Pandemia sprawiła przymusowe podobieństwo zewnętrznej formy życia, prowokuje podobne zmagania i napięcia. Zbliża nas do Was, usuwając powierzchowne różnice. To dogodny, choć trudny moment do napisania tego krótkiego tekstu o tym, co Karmel Słowa Bożego chce powiedzieć Wam o tym Słowie. Kiedy bardzo ograniczony jest dostęp do Eucharystii i wierzący czują wyraźnie głód Ciała i Krwi Pańskiej, to Słowo Boże może stać się uprzywilejowanym, bo dostępnym zawsze miejscem spotkania z Bogiem.

Słowo Boże, to z Biblii, dociera najczęściej we wspólnocie Kościoła poprzez czytania liturgiczne z dnia, w ten sposób wypełniając sobą nasze dni, karmiąc modlitwę, krążąc w naszej świadomości na podobieństwo krwi krążącej w naszym ciele.

Ale to samo Słowo – jak pisze o tym św. Jan Ewangelista w Prologu do swojej Ewangelii – jest odwiecznym Logosem, Słowem Boga, przez które wszystko się stało i w którym wszystko istnieje, czyli – można napisać – w którym wszystko staje się tu i teraz. Ten Logos chciał stać się ciałem, człowiekiem. Wkroczył w ludzkie ciało i ludzką historię. Wkracza także w moją historię!

Rzeczywistość Słowa Bożego łamie, przekracza, potoczne kategorie naszego myślenia. Słowo to Bóg, Słowo to Człowiek – Jezus Chrystus, w Słowie-Bogu wszystko istnieje, nic nie wydarza się poza Nim i jednocześnie Słowo zechciało dać się poznać w tekście Biblii, najpierw Starego potem Nowego Testamentu. To Ono daje się spożywać jako materia chleba i wina! Mówi o sobie, że jest naszą Drogą, Prawdą i Życiem. Słowo jest wszędzie! Przez wszystko się przejawia, we wszystkim mówi… Zamieszkuje moje tu i teraz, wewnątrz mnie samej i wypełniając Sobą wszystko poza mną, choć jednocześnie przekracza to wszystko.

Co my, karmelitanki bose, żyjące zamknięte za kratkami dla dobra reszty społeczeństwa – jak lubię mówić o nas, trochę żartując, a trochę mówiąc poważnie – chciałybyśmy powiedzieć o Słowie Bożym Wam wszystkim?

Przede wszystkim, że warto Go słuchać. Słuchać w tekście biblijnym, może traktować czytania przeznaczone na dany dzień, jak chleb, który podaje nam na dziś Kościół. Nie na darmo Sobór mówi o „stole Słowa Bożego”. Małe, codzienne Słowo Boga do mnie jak porcja chleba na ten konkretny dzień.

Słucha się go medytując Słowo w Jego osobowej obecności. I bardziej chodzi tu o bycie przed Nim, niż o myślenie o Nim. Bardziej o kołysanie w sobie Jego treści, niż o analizowanie jej. Przypomina mi się w tym miejscu fragment z Listu do Hebrajczyków: Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca. Nie ma stworzenia, które by było przed Nim niewidzialne, przeciwnie, wszystko odkryte i odsłonięte jest przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek. (Hbr 4,12-13)

Pozwolić Bogu patrzeć na siebie. Pozwolić Słowu, aby przenikało moje serce, moje wybory, moją rzeczywistość. Pozwolić Mu, aby mnie oglądał w mojej „nagości”, bezbronności, bez masek, dokładnie taką, jaką jestem. On mnie taką widzi. Kiedy ja mu na to pozwalam, wyznaję wiarę, że On kocha mnie taką, jaką jestem, że kocha bezwarunkowo. Wyznaję wtedy wiarę, że widzi mnie we wszystkim, co robię, we wszystkich wydarzeniach, w których uczestniczę. To może nie być łatwe, bo na pierwszy plan wysuwa się zawsze to, co mnie od Niego oddziela. I zdaje się zakłócać spotkanie. A może i otwiera się niespodziewanie mój lęk, że zostanę odrzucona? Przecież w tekście z Listu do Hebrajczyków mowa jest o sądzie! Może mam ochotę uciekać przed Jego spojrzeniem?

Czy jednak właśnie w tym miejscu nie potrzebuję Jego spojrzenia najbardziej? Czy nie potrzebuję, aby Słowo mnie obmyło, aby mnie tam spotkało i przyjęło? Warto wejść razem z Nim w te przestrzenie we mnie, aby doświadczać Jego miłosiernej miłości, a jednocześnie urealniać obraz samego siebie; nade wszystko zaś, aby smakować pokoju, który koi serce w tej Jego akceptującej, przebaczającej miłości. Jestem przekonana, że taki jest ten Jego sąd… Jest to sąd bezwarunkowej miłości. Niestety mamy jednak w sobie zdolność, żeby ją odrzucić, zwłaszcza kiedy nie godzimy się uznawać siebie takimi, jakimi naprawdę jesteśmy.

Chciałybyśmy więc każdemu i każdej z Was powiedzieć, że chcemy być blisko. Chciałybyśmy zaświadczyć, że jesteście mieszkaniem Słowa. Jesteśmy wszyscy tajemniczo połączeni w Jezusie, jesteśmy razem Jego Ciałem.

Wybierając klauzurę, chronimy bardziej naszą zdolność do trwania przy żywym Słowie w opisany wcześniej sposób niż oddzielenie. Zdaje się, że izolacja związana z koronawirusem może się okazać pomocna dla zrozumienia naszego wyboru. Otrzymujemy bowiem wiele sygnałów, że przymusowa redukcja części życiowego pędu i zaabsorbowania oraz utrata kontroli, sprzyjają bardzo modlitwie i – paradoksalnie – spotkaniu z bliskimi i ze sobą, dostrzeżeniu, co naprawdę się liczy. Boć modlitwa to też w końcu nic innego jak spotkanie…

Tekst powstał dla franciszkańskiego kwartalnika „Wypłyń na głębię”

PRZYJĘCIE NOWEJ SIOSTRY

Jesteśmy dzisiaj świadkami wielkich dzieł Bożych, na własne oczy oglądamy PRZEJŚCIE BOGA. To On sam pochylił się z miłością nad naszą Siostrą, wybrał Ją i wezwał. On w swojej miłości poszedł jeszcze dalej: działał w Niej z taką mocą i siłą, że to co po ludzku niemożliwe stało się możliwe – rozpoznała Jego tajemnicze działanie, zrozumiała Jego wezwanie, znalazła w sobie odwagę i siłę, by odpowiedzieć pozytywnie, zaryzykować całe swoje życie dla Niego.

W obliczu tego wydarzenia jesteśmy wzruszone, bowiem w każdej z nas odżywa tajemnica powołania. W głębi swojego istnienia dotykamy tego najczulszego miejsca: Pan jest i woła cię. Odkrywamy, że w każdej z nas tajemnica powołania jest żywa, świeża, pulsująca. Zawołane przez Jezusa całą swoją istotą wyrywamy się do osobistej, niepowtarzalnej, relacji przyjaźni i miłości z Nim. Stajemy zadziwione tym PRZEJŚCIEM BOGA przez życie naszej Siostry i życie każdej z nas.

Kochana Siostro, przyjmujemy Ciebie z ogromną radością do naszego grona małych i ubogich, zadziwionych Bożym wybraniem, zadziwionych bogactwem łaski Boga. Ogarniamy Cię modlitwą, cieszymy się Tobą i razem z Tobą. Zapewniamy Ciebie, że łaska komunii miłości z Chrystusem, którą otrzymałaś będzie Cię pochłaniała i rozpalała przez całe życie.

Życzymy, abyś doświadczając jak bardzo jesteś mała i jak bardzo łaska powołania przerasta Twoje siły – znała tylko jedną odpowiedź i tylko jedną drogę wyjścia, którą jest wytrwałe zapraszanie Go w tę swoją słabość. On nigdy takiego wołania nie pozostawia bez odpowiedzi!

Wyruszasz dzisiaj za Chrystusem-Barankiem, pragniesz poświęcić się Jemu całkowicie, pozostawać z Nim w zażyłości, chodzić za Nim dokądkolwiek idzie. Duch Święty będzie odsłaniał, przed Tobą zachwycające piękno tej trudnej drogi. On będzie Ciebie formował, wzbudzał pragnienia, skłaniał do pozytywnej odpowiedzi i pomagał w realizacji. On będzie Ciebie oczyszczał aż ukształtuje Cię na wzór Chrystusa, odtworzy w Tobie szczególną obecność Zmartwychwstałego Pana. Duch Święty pociągnie Ciebie do konkretnej służby wspólnocie, obdarzy duchowym macierzyństwem, będziesz się radować odkrywając w sobie odblaski niewyczerpanego Źródła światłości.

Kochana Siostro, przez pokorę i życie w prawdzie nieustannie otwieraj Mu na oścież drzwi swojego człowieczeństwa.

ŚWIADECTWO O SŁOWIE BOŻYM

Wprawdzie nasza religia nie jest religią księgi, ale jednak trudno przecenić wagę Bożego Słowa w życiu chrześcijanina. Stąd nie dziwi pragnienie zgłębiania go, uczenia się różnych sposobów czytania, pragnienie czytania Słowa w językach oryginalnych, które towarzyszyło wielu miłośnikom Boga i świętym na przestrzeni wieków. Także dziś wypełnia ono serca wszystkich wierzących. Ja chciałabym podzielić się moim doświadczeniem wędrowania w rytmie Słowa, ufając że być może okaże się ono dla kogoś pomocne na drodze wiary. Będzie to doświadczenie ubogie, „bose” – jak na karmelitankę bosą przystało.

Moja przygoda z Biblią zaczęła się w szkole średniej, ale miała swoje „preludium” kilka lat wcześniej. Jedna z koleżanek podzieliła się kiedyś ze mną, że przeczytała „wspaniałą”, jak ją określiła, książkę. Zainteresowana poprosiłam o pożyczenie. Niestety okazało się, że czytała horror. Byłam wtedy na tyle niemądra, że wzięłam go do domu i przeczytałam w całości. Zaowocowało to nie tylko strachem, ale również poczuciem ogromnego cierpienia i rozpaczy. Przerażona poprosiłam wówczas o pomoc anioła stróża i on – jak wierzę – zaingerował tak, że mogłam spokojnie zasnąć i zostać uwolniona od wszystkich, trudnych przeżyć. Dzięki temu doświadczeniu zrozumiałam, że wprawdzie każda książka pisana jest przez człowieka, ale są ludzie, którzy pozwalają większym od siebie siłom działać poprzez siebie i nie jest to bez wpływu na tych, którzy ich dzieła później czytają. Uświadomiłam sobie, że kiedy biorę do ręki jakiś tekst, daję do siebie przystęp bądź myśli ludzkiej, bądź złośliwości złego ducha, bądź… dobroci i miłości Ducha Bożego.

Do przeczytania Biblii zachęciła mnie moja katechetka. Kiedyś pożaliła się nam na lekcji, że my, katolicy bardzo rzadko otwieramy księgi Pisma Świętego, podczas, gdy inne odłamy chrześcijaństwa, czy nawet wyznawcy innych religii, mają zdecydowanie więcej miłości i uważności na Słowo Boga. Powiedziała nam, że bez wahania potrafimy czytać grube tomy dlatego, że zostały one uznane za dziedzictwo kultury, a do Biblii nie zaglądamy nieraz przez całe życie.

Postanowiłam wtedy, że ze mną tak nie będzie. Poprosiłam rodziców o własny egzemplarz Słowa i… odstawiłam je na półkę. Chciałam je przeczytać bez narzucania sobie systematyczności. Zrobiłam tylko jedno założenie – że przeczytam je od początku do końca niczego nie pomijając.

Po około roku Słowo zawołało. Przypomniało mi się, że je mam i że obiecałam sobie je przeczytać. I przypomniało mi się również, że biorę do ręki Księgę pisaną pod natchnieniem Ducha Świętego, a otwierając ją daję do siebie przystęp właśnie temu Duchowi. Zrodziła się więc w moim sercu modlitwa, pragnienie, aby to Duch Święty czytał mnie przez Biblię. Aby działał tak jak chce, z całą swobodą. I wyruszyłam w drogę Słowa.

Czytanie szło opornie. Były fragmenty, przy których zasypiałam, inne mnie denerwowały. Były takie, które śmieszyły i takie, które wydawały się dziwne i nielogiczne. Nie byłam też w stanie czytać zbyt długo na raz. W pewnym czasie czytałam Słowo po kilka razy dziennie. Ale zdarzył się i rok, w którym ani razu nie otworzyłam Biblii. Stąd pierwszy raz w całości przeczytałam ją po około siedmiu latach. Ciągle z tą samą modlitwą, aby to Bóg czytał mnie.

Kiedy doszłam do końca, moje serce zapragnęło powtórzyć to doświadczenie – Słowo wołało dalej.

Czytając zauważyłam, że doskonale pamiętam swoje reakcje na poszczególne fragmenty. Ale zauważyłam również, że reaguję już na nie inaczej. O wiele szybciej też dotarłam do końca. Dopiero jednak czytając za trzecim razem uświadomiłam sobie, jaką drogą byłam prowadzona. Były fragmenty, które nagle zrozumiałam. Mogłam naocznie niejako przekonać się, że pierwsze reakcje związane były z tym, jak bardzo moje serce i jego myśli odbiegały od Bożego spojrzenia na rzeczywistość. Stąd brało się znużenie, zasypianie, zdenerwowanie, ocenianie jakichś części jako niepotrzebnych czy wręcz nielogicznych. Zrozumiałam również, dlaczego trudno jest tak po prostu przeczytać Biblię. Czytanie jej to spotkanie, a nie lektura. To spotkanie z Kimś, kto jest jednak zupełnie inny niż my sami. Z Kimś, kto myśli inaczej, ma inne priorytety, mówi innym językiem, i naprawdę w całości przekracza nas w sposób niewyobrażalny. I choć jest On równocześnie maksymalnie uniżony i otwarty na bycie z nami, to jednak my potrzebujemy czasu i cierpliwości, aby nawiązanie choćby nici porozumienia było możliwe.

Chciałabym podzielić się moim świadectwem zwłaszcza z tymi, którzy może nie mają umiejętności szukania znaczeń słów, nie potrafią badać języków oryginalnych… Z tymi, którzy może czują się znużeni zaglądaniem do Bożego Słowa, bądź znudzeni, czy zniechęceni… Warto wytrwać! Jeśli z jakichś przyczyn ciągle na nowo podejmuje się wysiłek otwierania Biblii, może być to bardziej działanie Pana Boga niż nasze własne, bo to On pierwszy nas umiłował i to On przede wszystkim chce spotykać się z nami w Swoim Słowie. Wystarczy po prostu czytać i dać się Mu poprowadzić!

Tekst powstał dla franciszkańskiego kwartalnika „Wypłyń na głębię”

OBŁÓCZYNY

I oto rozpoczął się w naszym chórze zakonnym obrzęd obłóczyn wewnętrznych. Jego „wewnętrzność” polega na tym, że odbywa się w gronie samej Wspólnoty, nie towarzyszy mu ani ksiądz, ani goście. Przewodniczy mu Przeorysza.

Jest to intymne wydarzenie, w uprzywilejowany sposób dla Siostry otrzymującej habit, jednak w dużej mierze dla całej Wspólnoty. Chociaż wszystko odbywa się zgodnie z ustaloną ceremonią, poszczególne formuły, gesty i słowa nabierają indywidualnego, osobistego charakteru. Za każdym razem jest to żywy dialog, realnie coś ustanawiający i zmieniający w rzeczywistości. To nie jest teatr pary aktorów i kilku widzów.

W trakcie ceremonii nasza Przełożona pytała Siostrę: Najdroższa córko, o co nas prosisz? Każde ze słów jest tu znaczące. Przełożona zwraca się do kogoś, kto jest ważny dla Wspólnoty. Nie jest to kolejna „sztuka na liście obecności” lecz konkretna osoba, wnosząca swoje obdarowania (i obciążenia). Jest dla Wspólnoty cenna taka jaka jest. Szczególnie w relacji wobec formatorek pozostaje w pewien sposób córką, kimś młodszym, zaproszonym do procesu wychowania i wzrostu. Nie da się tego uniknąć w najbardziej siostrzanej i demokratycznej Wspólnocie. Nie jest to przejaw pomniejszania (czy poniżania), lecz ważny (i normalny) etap zakonnego dojrzewania. Za kilka lat, „córka” stanie się „siostrą” w pełnoprawnym i partnerskim znaczeniu tego słowa.

Bohaterka obłóczyn prosi nas, całą Wspólnotę. Chociaż zajmują się nią głównie Mistrzyni Nowicjatu oraz Przełożona, to każda z wieczystych profesek musi osobiście ustosunkować się do tej prośby (realnie dzieje się to dwa miesiące wcześniej, podczas Kapituły), w konsekwencji – każda ponosi odpowiedzialność za udzieloną zgodę i wyraża gotowość uczestniczenia w radościach i trudach wzrastania nowej osoby w zakonnym środowisku.

Prośba oblekanej Siostry dotyczy dopuszczenia do karmelitańskiego sposobu życia i jego uczenia. Ów sposób życia ma wymiar – nazwijmy go – uniwersalny, wspólny dla całego Karmelu jak i wymiar specyficzny dla konkretnej, karmelitańskiej wspólnoty. W całym Karmelu uczymy się naśladować Chrystusa, żyć według rad ewangelicznych (czystości, ubóstwa i posłuszeństwa), dążymy do zjednoczenia z Bogiem… Jednak w każdej ze wspólnot dokonuje się to w nieco inny, niepowtarzalny sposób, decydujący o klimacie danego domu, stający się jego znakiem rozpoznawczym. Obydwu wymiarów potrzeba się nauczyć. Siostra, która składa prośbę, w pewnym stopniu wie już, czego może się spodziewać, wie o co prosi. Przeszła już kilka etapów formacji (pobyt na furcie, aspiranturę, postulat), co w sumie zajęło jej ponad dwa lata. Ciągle jednak sporo będzie do odkrycia… Siostra prosi także wszystkie siostry o wspieranie jej na tej drodze, o uczenie praw siostrzanej miłości.

W czasie ceremonii, Siostra otrzymuje pełny habit naszego Zakonu (tunikę, pas, różaniec, welon, tokę, szkaplerz, welon komunijny, płaszcz). Dary te symbolizują konkretną rzeczywistość, która przywoływana jest w czasie poszczególnych modlitw, np. szkaplerz przyjmuje się jako rękojmie opieki i miłości Maryi i jako znak tajemnicy, która ma się [w siostrze] dokonać.

Na koniec ceremonii, Przełożona ogłasza imię, które odtąd Siostra będzie nosić. Doświadczamy, że imię to naprawdę ma znaczenie, staje się proroctwem dla danej osoby. Jest ontycznie z nią związane, tak iż nadanie go nie wiąże się z „wymyślaniem” lecz z odkryciem tego, co jest. Żeby jednak nie ulecieć zbyt wysoko na fali mistycznych dywagacji, z nowym imieniem wiążą się wspólnotowe rozrywki. Nie mają one miejsca w czasie samej ceremonii (o klimacie poważnym i wzruszającym), lecz toczą się przez kilka wcześniejszych tygodni. Wspólnota zgaduje jak mogłaby nazywać się kolejna siostra i „na wesoło” zgłasza swoje propozycje, np. s. Brunchilda od Zdrowej Żywności. Im dziwaczniejsze, tym lepsze. Fakty są takie, że poza oblekaną Siostrą, Przełożoną oraz Mistrzynią Nowicjatu nikt nie zna prawdziwego imienia do czasu ogłoszeniago w czasie wewnętrznych obłóczyn.

Po obłóczynowej ceremonii miałyśmy wspólną kolację, był to czas świętowania, przeżywania wspólnej radości, dzielenia się przeżyciami, słuchania „nowej” Siostry.

Następnego dnia przed południem miały miejsce tzw. obłóczyny zewnętrzne, dokonujące się w obecności osób z zewnątrz. Ogniskują się wokół mszy św. obłóczynowej. W naszym przypadku przewodniczył jej o. Piotr, karmelita bosy, Delegat Ojca Prowincjała. Obecni byli zaproszeni goście – najbliższa rodzina „nowej” Siostry. W czasie mszy przeprowadziłyśmy tradycyjny obrzęd sypania płatków kwiatów na „nową” Siostrę. Siostra położyła się krzyżem pośrodku chóru, była przykryta welonem i płaszczem. Wspólnota śpiewała O Stworzycielu Duchu przyjdź, a Przełożona sypała płatki. Był to kolejny ważny moment – symbol złożenia w grobie (kwiaty symbolizują grudy ziemi, a płaszcz zakonny staje się całunem); to symboliczne oddanie faktu, że Siostra odchodzi ze świata, pragnąc żyć z Bogiem. I zarazem jest to symbol zmartwychwstania – Siostra podnosi się z ziemi, wstaje, idzie do Wspólnoty, ściska każdą ze swoich sióstr, płatki kwiatów stają się znakiem zakwitającego życia.

Staramy się, aby świętowanie obłóczyn (tak w wymiarze wewnątrz Wspólnoty jak i wśród gości) miało charakter radosny lecz dość skromny. Z istoty swojej jest to cicha uroczystość, stanowiąca preludium do wydarzeń bardziej znamiennych: składania ślubów czasowych, aż wreszcie – złożenia profesji wieczystej. (A po profesji wieczystej okazuje się, że to ona była dopiero wstępem do realnego życia zakonnego. Tak więc z czasem zaciera się różnica pomiędzy początkującymi a zaawansowanymi).

EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI

Człowiek nie może odnaleźć się w pełni inaczej, jak tylko poprzez bezinteresowny dar z siebie samego (Gaudium et spes, 24). Ale jeśli nawet udział poszczególnej osoby we wspólnocie, nie zasługuje na to, żeby powiedzieć o niej „umie żyć dla drugich” – nawet wówczas jest prawdą, że ta osoba jest w tej wspólnocie i dla tej wspólnoty ważna ze względu na to, że jest – i kim jest. Chociaż wówczas ujawnia się to przede wszystkim poprzez cierpienie (por. A. Froissard, Rozmowy z Janem Pawłem II).

Kiedy stajemy wobec osoby trudnej, inaczej myślącej zdajemy egzamin duchowej dojrzałości. Nie jest to egzamin łatwy. Różnica zdań, inny sposób myślenia, może czasem i upór drugiej strony wyprowadza nas z równowagi. Doświadczamy pokusy wycofania się i zamknięcia na dialog, bądź zaatakowania. Jednak unikanie dialogu, niepodejmowanie wysiłku w dialogu zubaża nas – rozwijamy się słabo, tracimy smak życia. We wszystkich bowiem trudnych sytuacjach, w których doświadczamy różnicy zdań, czyli jakiejś „próby” dialogu – chodzi nie tylko o zdanie egzaminu z wiedzy, inteligencji, spostrzegawczości – chodzi równocześnie o egzamin z miłości do człowieka.

Różnica zdań, odmienność przekonań nigdy nie zwalnia nas z egzaminu z miłości do człowieka. Kiedy napotykamy różnicę zdań, inny sposób myślenia powinno nas to mobilizować do lepszego przedstawienia swojego zdania, do pogłębienia wiedzy, aby w sposób prostszy i bardziej zrozumiały dla odbiorcy wyrazić siebie. Jeśli uda się nam w taki sposób popatrzyć na trudny dialog odkrywamy, że on rzeczywiście służy pogłębieniu, mobilizuje, ugruntowuje w nas dojrzałość przekonań i motywacji, i dla nas samych jest darem. Jeżeli natomiast wchodzimy w postawę zamknięcia lub agresji niestety pozbawiamy się tego dobra. Stąd może się w nas rodzić przygnębienie, zniechęcenie, utrata smaku życia. W godności osoby jest głęboko zakorzenione pragnienie zdawania – a nie oblewania – egzaminu z miłości do człowieka, bo to MIŁOŚĆ OŻYWIA OSOBĘ! W dialogu możemy nie zdać egzaminu z wiedzy, inteligencji, sprytu, ale zdać egzamin z miłości – i to napełnia pocieszeniem. Możemy też zdać egzamin z wiedzy, inteligencji, sprytu, ale nie zdać egzaminu z miłości – i to daje do myślenia.

Powodowani pragnieniem dialogu, ożywionego jedynie umiłowaniem prawdy (…) nie wykluczamy z niego nikogo, ani tych, którzy rozwijając wspaniałe przymioty umysłu ludzkiego, nie uznają jeszcze jego Twórcy, ani tych, którzy przeciwstawiają się Kościołowi i prześladują go w różny sposób. Ponieważ Bóg Ojciec jest początkiem i celem wszystkich ludzi, wszyscy jesteśmy powołani, aby być braćmi. I dlatego na podstawie tego samego powołania ludzkiego i Bożego możemy i powinniśmy bez gwałtu, bez podstępu, w prawdziwym pokoju współpracować ze sobą nad budową świata (Gaudium et spes, 92; podkrl. własne).